Dawne umowy sprzedaży nieruchomości Skarbowi Państwa na cele publiczne, to w większości przypadków też wywłaszczenia

Tymczasem w  większości przypadków umowy sprzedaży Skarbowi Państwa to umowy wywłaszczeniowe, które były zawierane na podstawie różnych ustaw regulujących procedurę wywłaszczeniową. W zamian za zawarcie takiej umowy w warunkach zagrożenia wywłaszczeniem, ówcześni właściciele otrzymywali jednorazowe odszkodowanie (cenę sprzedaży), a Skarb Państwa w szybszym sposób, bez przeprowadzania pełnej procedury wywłaszczeniowej, pozyskiwał niezbędne nieruchomości.

W przypadku gdy sprzedana Skarbowi Państwa (wywłaszczona) nieruchomość nie została wykorzystana na cel wywłaszczenia poprzedni właściciel lub jego spadkobiercy mogą żądać zwrotu nieruchomości w naturze, niezależnie od tego  ile czasu upłynęło od wywłaszczenia. Ważne by nieruchomość nadal stanowiła własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego ( gminy, powiatu lub województwa ) i przed 1 stycznia 1998r. nie została sprzedana albo nie ustanowiono na niej prawa użytkowania wieczystego.

Zmiany w ustawie o gospodarce nieruchomościami wprowadziły ramy czasowe, które przewidywały, że  tylko do 14 maja 2020 roku będzie można się  ubiegać się o zwrot wywłaszczonych nieruchomości, niezależnie kiedy zostały wywłaszczone. Z kolei  od 15 maja 2020 r. zakładano, że będzie można się ubiegać już tylko o te nieruchomości, które zostały wywłaszczone nie więcej niż 20 lat wstecz. Tym samym definitywnie miała zostać zamknięta możliwość ubiegania się o nieruchomości wywłaszczone w PRL, gdy wywłaszczenia były źródłem taniego pozyskiwania nieruchomości przez Skarb Państwa pod cele publiczne jak np. osiedla mieszkaniowe, szkoły czy wszelkie zakłady przemysłowe.. Z uwagi na to, że za takie nieruchomości należało się wyłącznie wynagrodzenie w ustawowej wysokości, nieruchomości wywłaszczano bez liczenia się z rzeczywistymi potrzebami ówczesnych inwestorów i przede wszystkim bez poszanowania praw ówczesnych właścicieli.

I tak też niestety się stanie, ale z uwagi na wprowadzenie stanu zagrożenie epidemiologicznego, a następnie stanu epidemii, terminy zawite prawa administracyjnego zostały z dniem 14 marca zawieszone. Po uchyleniu stanu zagrożenia epidemiologicznego albo stanu epidemii dotychczasowy termin na złożenie wniosku będzie biegł w dalszym ciągu, ale zostanie przedłużony o okres, w którym był zawieszony.

Wiele z tych wywłaszczonych nieruchomości nie zostało wykorzystanych na cel wywłaszczenia w całości lub w części i  dlatego można ubiegać się o ich zwrot, jeśli są spełnione przesłanki ustawowe.

Próbę odzyskania wywłaszczonych nieruchomości powinni podjąć także poprzedni właściciele lub ich spadkobiercy, w sytuacji gdy wcześniej umorzono postępowania (najczęściej niezgodnie z prawem zamykając w ten sposób drogę do odzyskania nieruchomości) i wszyscy ci, którym odmówiono zwrotu wywłaszczonych nieruchomości jeszcze zanim weszła w życie ustawa o gospodarce nieruchomościami.

Pierwszym krokiem do odzyskania nieruchomości jest analiza decyzji lub umowy sprzedaży Skarbowi Państwa, które co do zasady pozwalają ustalić rzeczywisty cel wywłaszczenia. W przypadku umów sprzedaży Skarbowi Państwa  niezbędna jest też prawidłowa analiza takiej umowy i ustalenie czy rzeczywiście mamy do czynienia z wywłaszczeniem.

Najważniejsze  jest  toby nie czekać do końca (przedłużonego) terminu, gdyż może zabraknąć czasu na złożenie wniosku ze wszystkimi niezbędnymi dokumentami.